پایان عصر دفترچه بیمه کاغذی در روزگارِ کرونایی/ بیمه‌شدگان نگران چه چیز هستند؟
قطعا حذف دفترچه بیمه فیزیکی تامین اجتماعی و تبدیل آن به دفترچه‌ای الکترونیکی، مزایا و معایبی دارد؛ مزایایی چون حذف هزینه‌های چاپ دفترچه و نگرانی‌های چون کامل فراهم نبودن زیرساخت‌های فنی.
یکی از مسائلی که برای کارگران به نگرانی تبدیل شده، حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی است؛ نگرانی که می‌تواند به یک معضل بزرگ تبدیل شود. به گفته زهرا شیخی (سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس) در ابتدا قرار بر آن بود که دفترچه بیمه بیمه‌شدگان تامین اجتماعی، به دفترچه‌ای الکترونیکی تبدیل و از حالت فیزیکی خارج و به تبع آن، نسخ الکترونیکی به مردم ارائه شود. قرار بود که این کار از ۳۰ مهر ماه ۹۹ عملی شود. در جلسه‌ای که در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با حضور مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی برگزار شد، به زیرساخت‌ها و انجام کارهای کارشناسی که برای نمایندگان مجلس ابهام داشت، پرداخته شد. علی اکبر ربیع زاده، رئیس مرکز فناوری اطلاعات، آمار و محاسبات سازمان تامین اجتماعی، نیز به اجرای «طرح تبادل نسخ الکترونیک»، سازمان‌های بیمه‌گر، شرکت‌های دارای نرم‌افزار مطب و همچنین مراکز سرپایی اشاره کرد و گفت که این مراکز مکلف خواهند بود کدینگ نسخ پزشکی را در تمامی سامانه‌های نسخه‌نویسی سطح کشور عملیاتی کنند. زیرساخت‌های روستایی فراهم شوداینکه آیا موضوع حذف دفترچه بیمه برای افراد تحت پوشش تامین اجتماعی در روستاها و شهرستانهای کوچک نیز صدق می‌کند و آیا آن‌ها راهی جز استفاده از دفترچه را دارند یا خیر، دایره این معضل را گسترده‌تر می‌کند. به نظر می‌رسد که این زیرساخت هنوز برای روستانشینان فراهم نشده یا حداقل فراهم شدنش مقداری به طول بینجامد؛ در شرایطی که کرونا بیداد می‌کند و مردم به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی تشویق می‌شوند، صف‌های طولانی برای اخذ دفترچه بیمه در مراکز تامین اجتماعی، این ویروس کشنده را تشدید می‌کند و شاید یکی از مزیت‌های الکترونیکی شدن دفترچه بیمه، همین خلوت‌تر شدن شعب تامین اجتماعی باشد. ضرورت آموزش به بهیاراناکبر شوکت، عضو کارگری هیئت امنای سازمان تامین اجتماعی، با اشاره به‌عدم وجود این زیرساخت‌ها در روستاها به ایلنا، گفت: «در کل طرح بسیار خوبی است اما به عنوان نماینده کارگران در سازمان، انتظار دارم که زیرساخت‌های این مسئله در کل کشور فراهم شود تا مردم دچار سردرگمی نشوند. به این معنا که معاونت درمانی تمامی نکات را حتما ببیند و اگر لازم باشد آموزش‌هایی به بهیاران در سراسر کشور و به ویژه روستاها و شهرستان‌ها داده شود.» شوکت اضافه کرد: «طرح بسیار خوبی است و جلوی بخشی از فساد و رانتی را که در این حوزه پشت این قضیه وجود دارد می‌گیرد. همچنین جلوی فسادها در حوزه درمان را می‌گیرد. بحث و نکاتی را که در حوزه درمان ممکن است اشتباه شود را می‌گیرد. به این معنا که از طریق برنامه‌های نوشته شده، سیستم تذکر لازم را نسبت به داروهای اشتباه تجویز شده می‌دهد. جلوی قاچاق دارو و یکسری سوءاستفاده‌ها با استفاده از این دفترچه‌های الکترونیک گرفته می‌شود. زیرا افرادی با استفاده از بااستفادها از ترفندهایی از این دفترچه‌ها استفاده لازم را می‌بردند که حذف دفترچه جلوی آن را می‌گیرد.» اعلام ساز و کار حذف دفترچه بیمههمچنین چند روز پیش بود که مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، در جلسه‌ای گفت که از اول اسفند به بعد بیمه شدگان و بازنشستگانی که صفحات دفترچه آن‌ها به پایان می‌رسد نیازی به دریافت دفترچه جدید ندارند و می‌توانند با ارائه کارت ملی به پزشکان و مراکز درمانی اعم از طرف قرارداد و غیرطرف قرارداد تأمین اجتماعی سراسر کشور مراجعه کنند. محمد جعفری، دبیر کشوری نسخه الکترونیک سازمان بیمه سلامت، هم اذعان کرد که «در طول مدت اجرای نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی الکترونیک، زنجیره‌های متعددی به این چرخه اضافه شدند؛ از جمله پیش‌بینی تداخلات دارویی، اعمال سایر نکات ضروری برنسخه و… با این فرآیند، پس از تولید نسخه و ایجاد هزینه، دیگر نیازی نیست در ادارات بیمه نسخ مجددا مورد بررسی قرار گیرند و شفافیت در گردش مالی میان مراکز ارائه‌دهنده خدمت و سازمان بیمه سلامت ایجاد می‌شود.» رفع دغدغه جامعه کارگری عباس اورنگ، مدیرکل تامین اجتماعی شهرستانهای استان تهران، با اشاره به زیرساخت‌های حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی و تبدیل آن به دفترچه بیمه الکترونیک، گفت: «ابتدا تصور بر این بود که با حذف دفترچه و فقدان زیرساخت چه اتفاقی میفتد. این موضوع قطعا دغدغه‌ای جدی برای جامعه کارگری ایجاد می‌کرد اما به هر ترتیب، این گونه عنوان شد که دفترچه‌های الکترونیک ما نسخ مراکز درمانی را پذیرا هستند. سازمان تامین اجتماعی این گونه عنوان کرد که اگر مرکز درمانی‌ای برگه ما را ندارد، برگه آن جا را به عنوان برگه دفترچه می‌پذیریم.» وی ادامه داد: «مدیرعامل سازمان تامین اجتمانی نیز بیان کرد که همراه داشتن کارت ملی برای استفاده از خدمات درمانی تحت پوشش بیمه کفایت می‌کند. با توجه به این تدبیر، آن دغدغه و نگرانی گذشته از بین رفته است.» مدیرکل تامین اجتماعی شهرستانهای تهران در ادامه در مورد پیش آمدن مشکلات درمورد نگرانی‌هایی که در مورد الکترونیکی شدن دفترچه بیمه‌ها وجود دارند، افزود: «اگر در میانه راه مشکلی پیش بیاید، سازمان تامین اجتماعی، قطعا با سیستم‌های درمانی وارد تعامل می‌شود و مشکل را حل می‌کند اما من بعید می‌دانم که مشکلی پیش بیاید.» حذف دفترچه بیمه به نفع کارگران قطعا حذف دفترچه بیمه فیزیکی تامین اجتماعی و تبدیل آن به دفترچه‌ای الکترونیکی، مزایا و معایبی دارد. از جمله مزایایی که اورنگ به آن‌ها اشاره کرد؛ شفاف‌سازی است. امکانات بخش درمانی، صرفه‌جویی در استفاده از کاغذ و تعلق گرفتن هر ریال صرفه‌جویی در سازمان تامین اجتماعی به نفع کارگر است. او با اشاره به بحث‌های شکل گرفته پیرامون تفاوت استفاده از برگه‌های دفترچه و نسخ پزشکان افزود: «فعلا این بحث تفاوت‌ها مطرح نیست اما باید بپذیریم که هر نظامی، من جمله نظام سلامت، نیازمند تغییر و تحولاتی رو به جلو است. طبیعتا استفاده از سیستم‌های الکترونیکی فوایدی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهم کرد.» مدیرکل تامین اجتماعی شهرستانهای تهران با اشاره به فواید طرح حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی بیان کرد: «بیشترین فایده آن، به نظام سلامت بازمی‌گردد. شفاف‌سازی که در حوزه درمان اتفاق میفتد، امکانات بخش درمانی و… مسائل مهمی در این برهه هستند.» اورنگ اذعان کرد: «هیچ طرحی را روی کره زمین نمی‌توان یافت که مطلقا فاقد هر گونه خطا، لغزش و نقدی باشد. مگر این که آن طرح الهی بوده و از عالم اعلی نازل شده باشد. تمامی طرح‌هایی که مطرح می‌شوند، در ابتدای راه با مسائل و مشکلاتی مواجه می‌شوند که به مرور زمان ممکن است تا حدی مشکلاتش ارتفاع یابد. با این اوصاف، هر تغییر و تحولی به نوع خود می‌تواند اثرات مثبتی داشته باشد. من حس می‌کنم که مزایای این طرح، بسیار بیشتر از معایب آن می‌تواند باشد.» حذف هزینه‌های چاپ دفترچهاورنگ اظهار کرد: «فارغ از تمامی این موارد، حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی، هزینه‌هایی را از سیستم تامین اجتماعی و همچنین از مردم کم می‌کند. اگر جامعه درمانی و نظام سلامت ما، حذف نسخ را بپذیرد، می‌توان با یک حساب سرانگشتی محاسبه کرد که تا چه اندازه در استفاده از کاغذ و واردات آن در سطح کلان کشور صرفه‌جویی می‌شود. ممکن است مزایای این طرح برای تامین اجتماعی، تنها صرفه‌جویی در هزینه‌های کاغذ باشد اما در سطح کلان کشور می‌تواند مزایای بسیار زیادی داشته باشد.» او در انتها عنوان کرد: «اگر تصور کنیم که سازمان تامین اجتماعی وجود خارجی ندارد و تمامی آن متعلق به جامعه کارگری است، قطعا هر یک ریال صرفه‌جویی در سازمان تامین اجتماعی، به نفع آن است. در واقع، منابعی را برای کارگران حفظ می‌کند.» بنا به گفته مدیرکل تامین اجتماعی شهرستانهای تهران و عضو هیئت امنای تامین اجتماعی، این طرح مزایای بسیاری من جمله صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، جلوگیری از فساد و قاچاق دارو و همچنین جلوگیری از تجویز نسخه‌های اشتباه دارد. با این اوصاف، باید دید که برای این طرح قرار است چه زیرساخت‌هایی فراهم شود و این که ایا اساسا به زیرساخت‌های آن اندیشیده‌اند یا خیر؟
